|
3. Millenyum’a girerken elektrik üretiminde
enerji geri kazanımlı termik santralların tercih
edilmesi bütün dünyada ön sıraya geçmiş
bulunuyor.Bu tesislerin yüksek verimde
çalışmaları otoprodüktörlük sektöründe parola
haline geldi. Suyun üstün termodinamik
özellikleri gelişen teknolojilerle fevkalade iyi
değerlendirildi.Kojenerasyon tesislerinin
riskleri güvence altına alınırken, tesiste
kullanılacak sudan kaynaklanan riskler de suyu
arıtıp ileri derecede saf su haline getirerek
sıfırlandı.
Böylece kojenerasyon
santrallarındaki buhar türbinlerine verilen
buharın elde edilmesi için ihtiyaç duyulan suyu
istenen saflıkta üreten, “Kazan Besi Suyu
Hazırlama Tesisi” nin verimi ve kalitesi daha
fazla önem kazandı.
Buharın havadan daha elverişli
soğutucu bir akışkan olması ve soğutma işlemi
esnasında gaz türbininden kazandığı ısı
enerjisini, havadan daha verimli bir şekilde
geri kazanılan enerji olarak transfer etme
özelliğinden yararlanarak gaz türbinlerinde hava
ile sağlanan soğutmanın yerini, buhar ile
soğutma aldı.
Böylece ; buharın gaz türbinini
soğuturken kazandığı enerji de değerlendirilmiş
oldu.Buna karşılık potansiyel bir problem olan
yüksek sıcaklıktaki korozyon sorununu bertaraf
etmek ancak su arıtma teknolojisinin metodlarını
uygulamakla sağlandı.Gaz türbinlerinin su buharı
ile soğutulması teknolojisi halihazırda
Westinghause, GE ve Siemens tarafından
uygulanmaktadır.
Gaz türbinlerinin soğutulmasında
kullanılan buharın kalitesi hakkında imalatçı
firmaların kendi teknik şartları ve istekleri
vardır.Termik santrallarda keza, buhar
kazanlarının ve süper heater’lerinin
dizaynlarına ve işletme basınçlarına ve kızgın
buharın sıcaklığına göre kazan besi suyu
şartları imalatçı firmalar tarafından kendi
performans garantilerine karşılık, teknik
şartnamelerinde yer almaktadır.
Su arıtma tesisinde herhangi bir
nedenle su arıtımının aksaması, termik santralın
işletme giderlerini olumsuz şekilde etkileyeceği
gibi tesisin elektrik üretimini sekteye
uğratacak kadar büyük kayıplara sebep
olabilir.Bu nedenle ; bir termik santralın
işletmesinden sorumlu olanlar Su Arıtma
Tesislerinin faaliyetini en gelişmiş cihazlarla
sürdürmek ve gözlemek durumundadırlar.
Termik santrallardaki su arıtma
tesisleri, ürettikleri suyun kalitesine ve
kullanma maksatlarına göre adlandırılırlar.Genel
olarak buhar kazanlarında üretilen buharı
sağlamak için kazana verilen arıtılmış suyu
üreten tesislere “Kazan Besi Suyu Hazırlama
Sistemi” diyoruz.Kazan Besi Suyu Tesisi ; şayet
düşük ve orta basınçlı buhar kazanı için
arıtılmış su üretiyorsa “Dealkalize Su Üretim
Tesisi”, yüksek basınçlı buhar kazanı için su
üretiyorsa “Demineralize Su Üretim Tesisi” diye
anılmaktadır.
Su Arıtma Teknolojileri;Termik
Santralların bugünkü ileri teknolojilere
ulaşıncaya kadar geçirdiği safhalara paralel bir
süreç içinde bütünün bir parçası gibi gelişerek
bugünkü ileri seviyesine ulaşmıştır. II. Dünya
savaşından sonra gide gide daha yüksek basınçta
buhar üreten buhar kazanları imal edilerek
geliştirilmeleri daha kaliteli kazan besi suyu
ihtiyacını doğurdu. Su arıtma teknolojisinde
1950 lerden itibaren reçineli iyon değiştirme (IX)
sistemi ile arıtılmış saf su üretimi, hem metod
olarak hemde reçine cinsleri ve kalite olarak
devamlı gelişme gösterdi.
Su Arıtma Tesislerinin verimleri
artarken rejenerant sarfiyatları azaldı ve
kaliteleri yükseldi.Su arıtma sistemlerinde
kullanılan ; ölçü cihazları, kontrol cihazları,
kumanda cihazları, gözetim cihazları aynı hızda
gelişerek saf su üretimi, işletmecilerin on-line
gözetimlerine girdi. Termik santrallarda ayrıca
“Kondenser Polishing” için reçineli
(katyon+anyon) iyon değiştirme sisteminin (IX)
en uygun sistem oluşu bu sistemi vazgeçilmez
kılmaktadır.
Ayrıca IX sistemi bir bütün
olarak düşünülüp, bakır ve diğer metallerle bor
ve nitrat gibi kirleticileri de tasfiye edebilen
özel reçineleri de sistemin içine aldığımızda
ortaya gerçekten büyük bir pazar çıkmaktadır.
Dünyada bu pazara reçine sunan
10 adet firmadan pazarı paylaşan ilk 5 firma
sırasıyla;
1.ROHM & HAAS-USA
2.DOW CHEMICAL-USA
3.PUROLITE-USA
4.MITSUBISHI-JAPONYA
5.BAYER CORP.-ALMANYA gelmektedir.
1970’lere gelindiğinde su
arıtmada filtrasyon ve seperasyon metodlarına,
membran teknolojisi de girmiş oldu ve membran
üreticileri hızla geliştirdikleri membran
çeşitleri ile su arıtımında devrim yarattılar.
Nihayet suyun içindeki yabancı maddelerin
büyüklüklerine göre 1 mikrondan başlayarak,
mikrometrenin binde biri olan nanometrelerin
binde birlerine kadar inen küçüklükteki
partiküllerle suda çözünmüş haldeki molekül
bazında bütün maddeleri sudan ayırabilen
membranları ürettiler.
Membranlar sudan ayırdıkları
yabancı maddelerin partikül ebatlarına göre ;
Mikrofiltre, Ultrafiltre, Nanofiltre ve
Hiperfiltre olarak sınıflandırılmıştır.Hiperfiltrasyon,
Revers Osmos (RO) diye adlandırılmaktadır.
Membran üreticileri ; DuPont Co
; Hydranautics ; Koch Fluid Systems ; Osmonics,
Toray, Dow Film Tec. ve Toyobo TriSep
firmalarıdır.
Membran teknolojisi ile su arıtımı ; suyu
filtrelemenin hemen her kademedeki membranlardan
geçirilmesi ile sağlandıktan sonra nihayet
Revers Osmos (RO) membranlarından geçirilerek
suyun içindeki mineralleri molekül bazında
ayırarak, Demineralizasyon işlemini de belli bir
seviyeye kadar gerçekleştirir. Fakat, buhar
türbininde istenmeyen silica gibi maddeler
Revers Osmos (RO) membranları ile istenen
seviyede bertaraf edilemezler. Bu nedenle buhar
türbinini korumak için Revers Ozmos (RO) membran
grubunun sonuna muhakkak reçineli iyon (katyon
ve anyon) tutucu (IX) veya Elektrodeiyonizasyon
(EDI) cihazı konmalıdır.
Elektrodeiyonizasyon cihazı,
doğru akım elektrik enerjisi ile çalışmakta olup
içindeki reçinelerin rejenerasyon gereksimleri
yoktur. Endüstrinin ; Elektronik Sanayi, Yarı
İletkenler Sanayi, İlaç Sanayi gibi bazı
dallarında ihtiyaç duyulan ileri derecede saf su
üreten tesislerde Revers Ozmos (RO) +
Elektrodeiyonize (EDI) cihazları tercih
edilmektedir.
Ülkemizin otoprodüktör
sektörünün kojenerasyon santrallarındaki
demineralize su üretim tesislerinde; verimlilik,
yatırım maliyeti, işletme giderleri, bakım
giderleri ve daha önemlisi, Kojenerasyon
tesisini durdurma rizikosu olmayışı reçineli
iyon değiştirme (IX) sistemini daha avantajlı ve
tercih edilir kılmaktadır.
Geri |
